Zia Maria -Ogni paésë té’ lë capë pazzë suo’. A lë tiémpë chë javamë spiértë kë lë trainë o kë lë ciuccë o appiérë, cumm’é quannë zë jia ‘mpéllégrinaggë a lë santuarië, cummë fussë a Santë Mëchélë, ‘ént’a a qualë paésë éntravë u primë ca ‘ncuntravë ‘nnantë o éva u mèglië scëlatë o éva u mèglië lazzaronë o la prima puttanèlla. Cèrtë, cacché votë të sbagliavë purë e t’ accaréva dë ‘ncuntrà cacchërunë ca parèa scëlatë e po’ scëlatë nënn’éva e së ‘ntë štija attiéntë t’accaréva dë pigliartë lë mèglië mëzzunë, ca të facèanë rumané kë tantë ‘é nasë. Oppurë, a lë giuvënuottë, l’accaréva d’abbiarzë appriéssë a na nénna ca pareva leggiera e po’ z’accurgivënë ca chélla u facèa appošta pë cuffijarlë. Po’, të succëréva dë ‘ncuntrà a tanta auta gènta ca zë facèanë ‘uardà o pëcché apparivënë troppë signurë e të mëttèanë suggézzionë, a vištë cummà cummë fussë la bónanëma ‘é don Emilië Briénza. Giuannina -Maronna mè’, è vérë chë scì ‘mparavisë, quannë cë štea issë, don Emilië, la Piazza dë la Trënnëtà parèa chiéna chiéna ‘é gèntë. Lë baffë suo’ abbastavënë a rëégnë u córë ‘é Campuašcë! Pozz’èssë bënërittë ‘mparavisë addò zë tróvë, che signurónë ca éva! Zia Maria -Addusëra ancóra. Oppurë cë štivënë ciértë ca évënë pacciariéllë o sfatiatë ca vulèa në j’ ‘nnantë facènnëzë pajà cacché bucchiérë da fraštiérë e paisanë ca tënèanë voglië ‘é scurdarzë pë nu mumèntë lë ‘uajë dë la pignata e chillë kë lë fëssarijë ca ricévënë évenë capacë ‘é dištrartë. Chissë signurë, buonë o malamèntë chë so’ štatë, oggë lë chiamënë “Perzonaggi tipici “. Cèrtë a nnummënà ‘ssa catégoria parë ca mminë na šchiarëcata! E sì, piénzë nu pochë: Pérzonaggi…Siéntë chë ‘mpunènza?…Pëcché pérzonaggë éva purë Cavourrë, Garibaldë, Francëschiéllë, Mussëllinë, Dé Gaspërë, Tugliattë, Morë e chélla bèlla fémmëna ca facèa la mariscialléssa e chélla ca facèa la sciosciara dë Fruscënonë, Totò, Eduardë, Nino Tarantë, Bartalë, Coppë e n’auta fréca ‘é gènta. Addusëra n’àutu mumèntë, nnë më fa pèrdë u filë.Të vulèa rëcurdà,cummà Giuanni’, soprattuttë chillë nuštranë, puuriéllë, pérò gèntë ca bénë o malë caccósa ci ha lassatë dént’u córë a nu’ campuascianë. Cèrtë, chissë nënn’évënë tuttë ‘é qua, cacchërunë éva ‘é Varaniéllë, caccherunë éva d’u Bussë…e caccherunë ‘é Farazzanë, pérò z’évënë mpiantatë qua da tant’annë. Nu’ a chištë signurë l’avéma amatë, pëcché tannë, pë nu’ ‘uagliunë, chissë facèanë u téatrë sènza pajà, mmiéz’a la vija e forzë lorë nn’u sapèanë manchë! Giuannina -Zia Marì, allorë hajë capitë chë vuo’ dicë e ‘ssa pënzata, të giurë, ca më rallègra tantë… Sulë të voglië prijà d’aspëttà nu mumentë… quannë vaglië a fa na tazzë ‘é cafè ca cë té cchiù svéglië, pecché a caccherunë ‘è chissë t’uvoglië arrëcurdà pur’i’. zia Maria -E va, va e fa subbëtë ca të voglië parlà justë mò dë Giuannë ‘e Varaniéllë. Giuannina -Ècchëmë prónta. Zia Maria - Grazië d’u cafè…cèrtë ‘ssa chichëra cë vulèa. Mò addusëra.
Giuannë ‘é Varaniéllë
Zia Maria -Giuannë ‘é Varaniéllë i’ pènzë ca të l’aviscia ‘rrëcurdà. Purtavë sèmpë nu fazzulèttë ruscë ‘ngannë e a lë piérë lë zampittë kë lë štrangunérë, cummë zë usavënë na vóta; nu cauzónë nirë e na camicia ghianca; quissë évë u vëstëmiéntë dë Giuannë.Mënèttë a Campuaššë tant’annë fa pëcché zë n’avètta scappà da Varaniéllë, doppë ch’appiccëcattë ku cainatë e u cutërattë ‘é mazzatë. Mutivë dë la litë : pëcchè al signoro cainato nnë lë piacèa la fatija; nnë lë jia a gènië la parrélla. Giuannina - E sì ca m’u arëcordë a quissë. Quissë évë quillë chë cantavë sèmpë “ Carmé quandë ti vero…” e n’auta canzona dë Varaniéllë,aspètta fammë arrëcurdà…ah! “ lë “pëtianchë “ e dicèa purë ca la fatija puzzava dë mmèrda. Zia Maria -È proprië issë, tié na bóna mémoria! Ah, ma la cósa cchiù bèlla è quannë issë štéssë raccuntava cummë u arrëstannë, doppë chë avèa spaccatë la capa au cainatë: Giuannë zë në scappattë e ru jvënë truannë lë carbuniérë ‘é Varaniéllë e nn’u putivënë acchiappà. Mò jèttë a funì ca Giuannë zë rëtruattë a Carpinonë e qua ‘ncuntrattë na cocchia ‘é carbuniérë pë la vija chë, pë pazzijà, l’addummannannë “ Tu fussë pë casë Giuannë Talë dë tatillo?” e issë rëspunnèttë “sì”. Allorë dicë ca lë carbunierë l’addummannannë “Hajo piacero di faro il carcero?” e issë, Giuannë, arrëspunnèttë “Sìssignorë, së l’èggia fa, lë faccë. ‘Nnanz’a la léggia nën pozzë fuj’”. E nu’ ,quannë issë l’arraccuntavë cë faciavamë lë mèglië rësatë, purë pëcché capëtavë sèmpë caccherunë c’u sapèa fëssijà. Pe tërà ‘nnantë Giuannë jvë facènnë nu sacchë ‘é zruizië: carriavë la léna, zappavë l’uortë, aiutavë a štralucà e ‘ccusì z’abbuscava la jurnatèlla so’.Mò datësë ca prima cë štea sulë cacché cinëma e nò tuttë cë putèanë ‘a j’,cë štèa sèmpë quillë ca zë vulèa piglià la pëzzëcata pë dëvërtirzë ‘ncopp’a Giuannë, purë quannë quillu povrë crištë štèa štracchë ‘é fatija. ‘Šta gènta, sapénnë ca a Giuannë nnë lë piacèa la pizza ‘é grannërinijë, cë la réva appoštë. Issë cummë la vëréva zë mëttèa alluccà cumm’a nu dannatë “ puzzatë jëttà u sanghë!… A mé më fa malë la mèuza! La pizza fa la mèuza !Nnë la voglië! La pizza fa la mèuza,cummë vë l’èja dì’!” e u dicèa accusì ‘ncazzatë ca cë faciavamë lë mèglië rësatë.Però t’iva šta attiéntë a nn’ésaggérà, ca datësë ca issë tënèa paura dë lë canë, purtavë appriéssë nu ddi’ ‘é sagliuocchë ca të putèa purë sciaccà u capë.A Giuannë u canuscèa tutt’u Muliscë. Jvë gërannë pë lë paišë sèmpë appiérë e durmiva rént’a lë pagliarë.Tuttë lë santë Natalë lë jia a passà a Gambatésa, andò cë štèanë ciértë signurë chë ru ‘mmëtavënë pë dévozionë. Lë ‘uagliunë u chiamavënë “ vola vola” pëcché datësë ca issë cuštumavë sulë la camicia ghianca, së caccherunë cë në dèa una ‘é n’àutë chëlórë, zë në ija ‘ncopp’a Sangiuanniéllë e cë facèa tanta lènzë e po’, a una a una, lë facèa vulà accumpagnannëla ku muttë “ e vola vola vola! “, ma u rëcèa kë nu gudëmiéntë profondë ca të facèa rumané ‘ncantatë. Accusì lë ‘uagliunë quantë u vërèanë u sfuttèanë appriéssë “ E vola vola vola!”.Po’ së štèa ‘ncazzatë ca l’avèanë ràtë la pizza “chë fa la mèuza” lë currèa appriéssë k’u sagliuocchë e lë dicèa nu sacchë ‘e parulaccë. Ma pë lë ‘uagliunë éva nu spassë.Mo chë povërë Giuannë ci ha lassatë e nu sémë rëvëntatë vicchiariéllë cumm’a issë, pë nu è na péna sulë a pënzà ca cacché votë u avemë fattë ‘cazzà!U Signorë ( sia sèmpë lauratë!), u pozz’avé vicinë a issë, ‘mparavisë. Giuannina -Avéramèntë… Sa chë spassë purë là fa Giuannë! Zia Marì, immecë sa i’ a chi të voglië rëcurdà? A Malaspina…Luiggë u napulitanë, t’u rëcuordë? Zia Maria - Càspëta së m’u arrëcordë. Éva biondë e tënèa lë spulëcariéllë ruscë sott’u nasë.
Malaspina
Giuannina
-E chi z’u po’ scurdà a Luiggë u napulitanë!…Purtavë na sciammèrëca longa quascë fin’ a lë calëcagnë, na camicia kë lë récchië ‘mpont’a u cullèttë, lë capillë štëratë kë la scrima chë lë sëparava da nu latë, nu surrišë sèmpë prontë chë appéna ‘nnascunnéva na lëggiéra malincunija dë chisà quanta bbénë lassatë a Napulë: Evënë tiémpë ‘e ‘uèrra e ‘ncë štèa na casa andò ‘nzë chiagnèa, addò ‘nzë pacchijava, da addò na nottë nn’avija scappà a nnasconnërtë abbascë a lë ricovërë. E tra n’allarmë e n’autë, tra n’oscuramiéntë e n’autë, Luiggë passava e cë traštullavë ‘rrubbannëcë na rësata. Evë pur’issë nu povërë sfullatë! Pë cinchë lirë Luiggë facèa u bullettinë ‘e ‘uèrra; pë na lira pusata dént’a la coppëla surata të cantava “ U sole mië”, la “ Luna rossa “, “ Spingulë francesë “.A Luiggë l’avamë missë u soprannomë ‘e Malaspina pëcché quannë arrëvava e quannë funiva u spëttaculë cantava ‘ssa canzona “Malaspina”. La cantava kë passionë: “ Che Malaspina siè tu, che Malaspina…”.Tënéva na vucélla fina, paštosa e docë… a la Roberto Murolo, ma assa’ cchiù bèlla, cummara Marì ‘nsaccë manch’i’ cummë të voglië ricërë… insomma chë cë vuonnë fa ‘ssë cantantë e mò chë vannë a la radië e a la televisciona! I’ të dichë,zia Marì, ché së Malaspina fussë natë mò, fussë nu cantantë famosë, më dispiacéssë sulë ca pë mé nën fussë štatë Malaspina… Zia Maria - Më rëcordë ca së caccherunë u chiamavë pë nomë e cugnomë:” Tu siè Luiggë Tétésco?” issë arrëspunnéva “no, i’ so’ Luigge assëlutë”, e nu’ cë pisciavamë sottë da lë rësatë!… Giuannina - Eva spassusë purë quannë nu’ fémmënë u chiamavamë “ uè Malaspi’! vié qua, faccë sëntì u bollettinë” e issë rëspunneva “e më rétë diécë lirë?”. Tira e molla, a la fina ci accurdavamë pe quattë o cinchë lirë e allora ivë issë, zë mëttèa la mana ‘nnant’a la vocca cummë së mmantënèa caccosë… E nu’ a fa”: “Malaspi’, ma pëcché të mittë la mana nnan t’a la vocca?” … E issë arrëspunneva: “Quissë è o microfënë,sénnò cummë faccë a parlà…” E cë schiattavamë pë la risa. Po’ attaccavë: “ Bollettino di guerra numero tre…” E nu’ a fa: Quissë no, già u émë sëntitë, vulémë sëntì u quattë. Allorë ivë issë e rëspunnéva ca nn’éva vérë pëcché u quattë ancora nnë scivë…e nu’ a ridë a crépapèllë. Po’, rëpigliava “…Bollettino n°3. Le forze armate mericane hanno bombardato Frattamaggiora. Ieri ssera c’è stata una forte battaglia tra Napoli e Campuascio. Le perdite per la Naziona sono rilevanti: dieci biciclette bocate, otte ciucce acciuppecate, quatte apparecchie carute, tre puorce dsiperse. La pupulaziona è magnata da le puce. Manca l’acqua, u pane e ogni mezzo di sostentamente. La situaziona sul fronte è la seguenta: Farazzane occupate, Murabielle sconquassate, Cercepiccula occupata, Vignature sgarrupate, Matrice e Ripalimosano sconquassate. Vi terremo informati nel prosimo bollettino sulla situazione di Boiano, Morcone e Caianiello. Qui Eiar, arrisentirci col prossimo bollettino.” E nu’ a fa “ ‘Nc’è piaciutë,’nc’è piaciutë! È statë troppë curtë, ‘ncë sciè rittë niéntë ‘e Cassinë, ‘e Mundragonë, nò u tié da rëfa’.”. E ‘ccusì Luiggë rëncumënzavë r’accapë e dicèa ‘n’ata fréca ‘e fëssarijë ca të facèanë rirrë a crépapèllë. Po’, ivë la cchiù bëllélla e lë dicèa: “ Mè,Luiggë, më cantë Malaspina” e issë kë la rësélla ‘mmocca rëspunnèa “ E tu më ràië nu vasë”… e chélla p’u ‘ncuraggià “Qua, nnant’a tuttë quantë? No, së më vérë u sposë quillë è gelusë,no! Po’ n’autu juornë, quannë ‘ncë šta nisciunë”… E Luiggë attaccavë kë tuttë lë sëntëmiéntë e kë la mana ‘nnant’a la vocca, cummë pë mmantëné u microfënë “ Che Malaspina siè tu, che Malaspina… m’è mise rint’o core na catena…”. Accusì quišt’omë éva éntratë dént’u corë dë lë campuascianë, facènnë modë ca lë ‘uajë dë la ‘uèrra fussënë ménë trištë e “ u solë mië” chë Malaspina cantava la spëranza ché a ‘uèrra funita ‘ncumënzassë na vita nova, sènza ‘uajë.Sia bënërittë Malaspina e lauratë u Signorë chë ci u mannattë! Funita la ‘uèrra Malaspina e la famiglia so’, tënèa na sora spusata, ‘nzë në jènnë cchiù a Napulë e zë rëtërannë a Vignaturë e doppë tant’annë u rëtruvaië a Malaspina e cë parlaië. La tristèzza chë vëlava u surriscë suo’ nn’éva scumparzë ! Quanta tënërezza më facettë! Mò, saccë ch’è muortë e préjë a u Signorë chë l’abbia ‘n pacë e in gloria! Zia Maria -Cummara Giuannì, e Ciccillë (u nuostre) pëcché nn’éva n’atu perzonaggë carë a lë Campuascianë?
Ciccillë ( u nuostre)
Giuannina
-Caspëta! Ciccillë pë mé è u cchiù ‘mpurtantë ‘e tuttë pëcché è quillë chë ha tënutë vivë la masquarata a Campuascë. Ciccillë ‘nziémë a u cumpagnë suo’ Mënguccë, ha rapprësëntatë, tant’ annë arrétë, la masquarata dë lë “Brijantë” e chélla dë “lë quattë štaggionë” e chélla ‘e “Zéza zéza”. Chissë ddu’ évene cumpagnë ‘e giuvëntù e a vërérlë ‘nziemë eva nu spassë’, spècië së zë facèanë nu bucchierë ‘e troppë!
Zia Maria
-Scinë ciàrraggionë. Ma po’ éva fortë purë cummë parlavë e cummë zë vëštivë: tënèa sèmpë la panza da forë, purë së sciuccavë! Ah, mò u haja raccuntà purë a nëpotëma chi éva Ciccillë.
Ciccillë ( u nuostre), avéramèntë u soprannomë nn’ha importanza, pure se prima ze canusceane le famiglie pe soprannome…, pérò so sëcura ca u soprannomë u tenèa già u nonnë. Forzë cë ru avrannë missë pëcché scavavë la créta pë lë pignatarë chë anticamentë cë në štèanë assà’ a Campuascë, tant’è ca cë štèa na zona ca la riceanë “ pë lë Crëtarijë”. Ciccillë štèa rë casë, apprimë apprimë pë ‘ncoppë a u casarinë vicinë a Santë Paulë, ma po’ zë facèttë la massarija ‘ncampagna e zë në jèttë ra la partë abbascë dë la cuntéssa Mascillë.
Là tënèa nu bell’uortë Ciccillë e facèa spëgatiéllë, laccë, patanë, vérz’a cappuccë e nzalatë. Facèa proipa tanta grazië ‘e Ddi’.
Jva cammënannë sèmpë scauzë e së purë zë lë purtav’ appriéssë, lë scarpë zë lë mëttèa ‘ncuollë pë fa vëré a la gènta ca lë tënèa. ‘Nzë lë mëttèa a lë piérë cundicènnë ca nnë lë suppurtavë.
Tënèa la pèllë sott’a lë piérë cchiù tosta dë na sola ‘e vacca vècchia! E scauzë cammënava pë la campagna: ‘ncopp’a lë prétë e ‘ncopp’a lë vritë.
Quannë parlavë ‘mmascëcavë sèmpë e z’agliuttivë lë léttërë dëll’alfabbétë, pëcché ‘ntënèa riéntë. Inzomma éva nu bellë tipë e tënèa purë la battuta pronta. Ah, të facèa piscià pë lë rësatë!
Giuannina
- Zia Marì, sa chë m’ha rittë Pasqualë? Pasqualë jèttë da Ciccillë p’accattà lë patanë e Ciccillë u facettë éntrà rént’a la camera ‘a liéttë. Mò Pasqualë chë sapèa ca Ciccillë éva nu tipë “suggènèris”, cummë zë ricë, nnë vulèa éntrà pëcché zë putèa spëttà cacché schérzë, rumanèttë nu pochë arrétë, quannë të vérë a Ciccillë ca zë ‘nzacchë sott’u lièttë ‘e të caccë na cascia ‘a muortë!
Pasqualë zë mëttèttë paura e zë në vulèa scappà. Quannë va Ciccillë e dicë:” Chë tié pauva qua cë ttannë lë patanë déntë”. Smuvèttë u cupiérchië e la cascia nn’éva chiéna chiéna ‘e patanë!...
“ Cummë Cicci’, tu mittë lë patanë rént’a la cascia ‘a muortë?
Dë chi éva ‘ssa cascia? Nnë lë voglië lë patanë! “ alluccattë Pasqualë. E Ciccillë rëspunnèttë “È la mè’, nn’ave’ pauva ca qua ‘nc’è štata muglièvëma, më l’hajë ‘ccattata c’hajë tuatë na cumbënaziona, hajë spavagnatë, ‘ccusì quannë më movë figliëma zë spavagnë lë soldë ca lë cascë a muovtë, zë dicë ca aumèntënë assà’”.
Zia Maria
- U sapèa pur’i’ ‘ssu fattë… ciu arraccuntattë Rusina ‘e Santacrocë e lë resatë ca cë facèmmë ca ‘Ntonië figliëmë zë sbutërattë pë ‘ntèrra tisë tisë ca pë pochë nzë schiattavë!
E quannë mëniva carnualë, t’u recuordë? La gènta scivë apposta p’u corzë pë vëré a Ciccillë, purë së facèa friddë!
Issë zë mëttèa nu lënzuolë ghianchë ‘ncuollë, nu pisciaturë ‘ncapë e na scèrta d’aglië, po’ facèa nu pupazzë chinë ‘e paglia e z’u mëttèea o arrét’a lë spallë o rént’a na carrijola e zë në ija pë tuttë Campuascë, alluccannë “ E’ muottë cannualë! Mavonna mè cummë voglië fa! E’ muottë cannualë!” e tuttë lë ‘uagliunë zë ru nfëlavënë appriéssë e zë spassavënë.
N’annë, më rëcordë, facettë na pënzata génialë, Ciccillë. ‘Scùta: ‘Ppreparattë tanta baligë, lë rëégnettë ‘e cartë, ‘e štraccë e dë ata robba e facettë gërà la vocë ca z’éva stufatë dë šta qua e vo’ partì pë la Mèrica. Facettë sapé purë u juornë e l’ora dë la partènza: U juornë éva proipa quillë ‘e carnualë.
Zë accurdattë purë kë ciértë amicë suo’ pë zë fa aiutà a purtà lë baligë a la stazziona.
L’apprëparattë la scéna, sturiata bona, facènnëcëlu crérrë purë a la muglièra e a lë figlië.
Arrëvattë u juornë dë la partènza, vèrzë lë tré, z’apprësëntannë l’amicë p’u aiutà a purtà lë baligë e ‘ntë dichë la scéna ca truannë: la mugliéra ch’u prijavë e nnë partì; chiagnèa: “Cicci’ nnë partì, štémë tantë buonë qua…cummë ‘emë accisë purë u puorchë…” insomma ‘ntë dichë lë lacrëmë ca scurrevënë.
Zë salutannë e z’abbijannë pë la vija, issë ‘nnantë kë na baligia, na scèrta d’aglië, na scèrta dë cëpollë e una ‘e diavulillë, nu pisciaturë mmanë e l’amicë appriéssë kë l’autë bbaligë.
Pë la vija la gèntë addummannava “Cicci’ addò va?”. “ Vaglië a la Mèvica a fa futtuna” rëspunnèa Ciccillë. Manë a mmanë chë passava pë la vija, appriéssë a issë zë facèa na purgëssiona ‘e gèntë e dë ‘uagliunë ch’ijënë rëpëtènnë “Ciccillë partë pë la Mèrica!”.
Ecchë chë arriva a la stazziona juštë all’ora chë šta pë partì u trénë dë lë quattë pë Termulë.
U capëštazzionë già štèa prontë pë rà la partènza, quannë zë mittënë tutt’alluccà “Firmë u trénë, aspèttë ca a partì Ciccillë!”. U capëštazzionë férmë u trénë e Ciccillë ‘ncumenzë a saglì ‘ncoppë lë bbaligë, posë u pisciaturë rént’a la prima classë p’occupà u poštë, po’ piglië l’autë bbaligë. Doppë sagliutë tuttë lë bbaligë, ‘ncumènza a salutà tutta la gènta chë l’éva accumpagnatë a la stazziona, k’u commere suo’.
Mò, u capëštazzionë tënèa prèscia ca u trénë p’aspëttà a issë éva già fattë ritardë ‘ngiuštificatë e cërcava ‘e méttë prèscia, ma la gèntë ‘nzë në frëcava; vulévënë tuttë salutà a Ciccillë.
U capëštazzionë fišchiavë e Ciccillë ‘nzë në frëcavë.
Finalmèntë u trénë riuscettë a partì. Tutta la gèntë zë mëttettë a svëntulijà lë fazzulèttë e chiagnéa pë ddavérë.
Ciccillë arriva a la štazzionë ‘e Matricë e ‘ncumènzë a scégnë tuttë lë bbaligë.
U capëtrénë chë già štèa ‘ncazzatë p’u tiémpë c’avèa pèrzë a Campuascë, vërènnë ca quillë scignèa chianë chianë lë bbaligë, zë ‘ncazza ancora ‘e cchiù e acchiappa a prijà a Ciccillë “ Ma cummë tu nnë vulivë ij’ a l’Amèrica. Ma va ca là zë šta buonë, jammëcénnë nnë pèrdë tiémpë! Vatténnë a la Mèrëca ca là dannë lë dollërë”. Ma niéntë, ‘ncë šta da fa, Ciccillë ‘nzë në fréca e scégnë a Matricë, facènnë pèrdë n’autë e cinchë mënutë ‘e ritardë a u trénë. Anzë, a ddì la vërëtà, na partë dë lë bbaligë u capëtrénë cë lë jëttattë abbascë issë, ‘e prépotenza. Roppë partitë u trénë, Ciccillë scèttë forë a la štazzionë e chiamattë all’autë amicë suo’ ca u spëttavënë lànnantë kë na carrétta tërata da nu cavallë chë u rëpurtattë a Campuascë, ma facènnëzë prima nu girë pë Matricë e pë Muntaghënë a fa fa ddu’ rësatë a la gèntë ‘e là, ca lë rènnë a magnà e vévë a crèpapèllë.
Giuannina
- Cèrtë zia Marì, ca lë sapèa sturijà bonë lë scënéttë Ciccillë! N’autu fattë ‘e Ciccillë më ru arraccuntattë Fëluména Pisciacossë. ‘ Nsaccë pëcché Ciccillë éva j’ a parlà c’u sinnëchë, mò nnë m’arrëcordë së pë fa ‘ccuncià la štrada o pë n’autu mutivë.
Pë s’occasiona Ciccillë zë mëttèttë lë scarpunë kë lë cëntréllë, la quala u facènnë sciùulijà ‘ncopp’u pavimèntë ‘e marmë e accusì jèttë a funì juštë juštë sott’au tàulë d’u sinnëchë. Cummë arrëvattë dicèttë: “ Bongionne signo’ sinnëchë…”.
Mò u sinnëchë zë mëttèttë paura, pënzannë ca z’avéssë fattë malë, ma Ciccillë cuntinuattë “ nn’è niéntë so’ avvuatëcchiù subbëtë”. U sinnëchë chë z’éva missë paura avéramèntë, zë mëttèttë a rirrë e facèttë subbëtë u sërvizië a Ciccillë, pëcché cë štèa purë da dicë che a Ciccillë u vulèanë bénë tuttë quantë e chélla ca chiërévë cë la rivënë.
N’auta votë u truũannë chë na ‘allina mbraccë chë l’éva lavata e tutta ‘mprufumata; l’évë missë nu naštrinë a u cuollë e zë la purtavë a spassë pë Campuascë. Allora jèttë na signurina e lë dicèttë:- Ciccì, ma cummë ha missë u prufumë a la ‘allina? - Jèttë issë e rëspunnèttë:” I’ a chéssa la trattë cumm’a na signurina…chessa è cmmë e lë signorë: zë ‘mprufumënë ‘ ncoppe e puzzënë sottë .”
Zia Maria
Ciccillë štèa buonë purë a propriétà, tënèa parécchia tèrra, alménë prima dë la ‘uèrra. Tënèa nu piézzë addò hannë fattë lë palazzinë dë lë mutilatë e tënèa n’ata campagna pë la partë dë lë Campërë pë ‘sott’a la allarija e cchiù chélla ‘ndò tënèa la casa.
Cë fu nu mumèntë ca parécchia géntë zë në ija a la partë dë la Romagna ca là zë campava mèglië, vënnivënë lë tèrrë qua e zë l’accattavënë là. Zë në jènnë parécchië famiglië dë la Riccia, dë ‘Ammatésë,dë Iéuzë. Allora Ciccillë nu juornë zë piglia na bèlla mazzétta ‘e soldë e zë në va là ‘ncoppë ca ze vo’ accattà la tèrra. Arrivë a nu paésë e Ciccillë z’apprësènta a na massarija ca zë la vo’ accattà. Mò, datësë ca a issë lë facèanë malë lë piérë, z’eva lévatë lë scarpë e zë l’eva missë ‘ncuollë. U patronë dë la tèrra cumm’u vërettë facettë ‘mbaccë a n’autë chë štèa là:”che vuolo quesso terrono” . Ciccillë u sëntèttë e datësë ca sapèa ca là cë sfuttèanë térronë,cacciattë la mazzétta dë lë soldë e cë lë sbattettë sottë all’uocchië pë cë lë fa veré e facettë ‘mbaccë ‘mbaccë a quillë: “ a me tévvone, i’ vë pputë ‘nfaccë a tuttë quantë,tè!” e fa u gèštë kë la manë e z’arrëmëttettë lë soldë a lë sacchë e zë në jettë, rëpigliattë u trénë e turnattë a Campuascë.
Giuannina
-Cèrtë ca éva purë unë ‘e puntiglië Ciccillë, ‘nce sembrava…
Zia Maria
-Facèttë buonë. Ma sa n’autë e quant’autë fattë saccë ‘e Ciccillë . Comunquë cummà è štatë nu spassë pë nu’ e sia bënërittë pur’issë addò zë trovë.
Mò chë ‘ncë šta cchiù, prijamë u Patratèrnë (scié lauratë!) ca z’u porta ‘nciélë ca z’u mèrëtë, pë tuttë, pë quanta fatija ha fattë, ca nën zë po’ assummà,baštava ‘uardarlë lë manë… autë che santità!
Gabrielë u scarparë
Giuannina
-Cummà e t’arrëcuordë a quillë ca parlavë kë Gabriele Pepe?
Zia Maria
- E cummë së m’u rëcordë: Quillë ca facèa u scarpare abbascë pë lë Cunciarijë; pë èssë’ précisë scija kë casa e putéca a Via Marconë e a Sant’Antuonë.
Giuannina
- Më parë e nën më parë. Vabbuo’, u particularë nën ha ‘mpurtanzë. Më recordë ca ciuppëcava e quannë facèa lë trascurzië z’appuggiava a u baštonë e zë mmantënèa ncopp’a na cossa.
Cèrtë quillë éva fortë e sapèa purë dë pulitëca. A la séra jva addò u Ramariéllë a farzë la partita a cartë kë l’amicë suo’, po’ zë mbriacavë e facévë spettaculë mmiéz’a la vija. Chélla povera mugliéra zë ‘nquiatavë e u alluccava ‘ncapë p’u scuornë, ma issë ‘ncë facèa vutë. Véramèntë šta da ricë ca ncë jia tuttë lë sérë là, a la cantina, a jucà.
Giuannina - Zia Marì, arraccuntëmë caccósa, fammë rënfrëscà la memoria ‘ncoppa a Gabrielë.
Zia Maria - E là cë sta pochë a ricë. Gabriélë quannë zë ‘mbriacavë éva nu vérë spëttaculë e chë cë vulèa fa Macarië… Zë në jia ‘nnant’a u Cafè Lupacchiolë e ‘ncumenzavë a štraricërë . Là zë radunavë purë tutta la gèntë ca passiavë p’u corzë e cummë zë spargèa la vocë ca év’arruatë issë, currèanë appošta p’u sëntì e pë zë piglià la pëzzëcata.
Cë l’avèa kë Gabriéle Pépë. Zë mëttèa ‘nnant’a u monumèntë chë šta là e ncumënzavë :” Tu te chiamë Gabriéle e sèi stato un grande spadaccino e io pure sono Gabriele e sono un grande ciabattino. Tu eri bravo di spada e io di martello. Tu bucavi le panze e io la pelle. Tu spuravi con la spata e io colla sugghia. Pure a mè m’hanna fa nu monumentë”. E la gèntë rërèa. Po’ cuntinuavë a fa nu sacchë ‘é trascurzië chë manchë më l’arrëcordë. Po’ capëtavë ca caccherunë tra la folla chë zë radunavë, u sfuttèa e štattë buonë… ncumënzavë a dicë parulaccë ca ‘ntë në richë.
Më rëcordë na séra štèa n’amichë dë ru mié’ chë fatiavë a la pošta. Quannë Gabriélë u scarparë fënèttë u trascurzië, quissë lë sparattë na përnacchia sonora ca ‘ntë la sapéssë rëfà , quannë issë u vérë e u rëcanòscë e lë ricë“La pernacchia a me! Zittopostine! Valla a fare a quel cornuto del tuo direttore che t’ha ingaggiate e non ti fa lavorare!…”
A la séra zë facèanë la partita issë e l’amicë suo’ e u lëtruozzë z’u jucavënë a passatèlla, tra i quali amici cë štèanë lë scamurzarë, mò datësë ca a issë lë piacèa la cajonza, quannë sciva patrónë nnë dèa a vévë a nisciunë e allora l’àutë cumpagnë avèanë fattë u pattë ca issë avèa scì sèmpë a ulmë. E quillë cë suffriva purë pëcché, p’u provocà, lë scamurzarë urdënavënë sèmpë cacché lëccanciarija cummë fussërë lë fafë léssë, lë lupinë, l’aulivë e l’alicë salatë, chë aiutënë u bucchiérë a scégnë mèglië e lë ricévënë “ Gabrié magnë, vì’ cummë so’ buonë“ e quillë magnavë, ma po’ lë rëmanèa u salë a la gola e nnë putèa vévë ca nnë sciva patrónë, ca u lëtruozzë z’u jucavënë a patrónë e sottë.
Po’ capëtava ca scivë patronë nu parë ‘é votë ‘é sécuta issë e allora zë sculava tuttë u vinë e zë ‘mbriacavë Gabrielë. Ma a dì la vërëtà, spissë ciu facèane appošta p’u fa ‘mbriacà, ca ‘ccusì cuntinuavë u divértimèntë, per la vija del ritorne
Na séra, më raccuntattë la bonanëma ‘é zi’ Nicola, Gabriélë zë rëtërattë mbriachë.
Évë u tiempë d’u fascismë e a la séra cë stèanë lë milëtë ca facèanë la rónda.
Campuasce ‘n tënèa na bbona ‘lluminaziona e lë vijë évënë scurë.
C’è da dicërë purë ca Gabriélë u scarparë éva cumpagnë socialištë e éva antifascištë sfëcatatë, tantë ca quannë mëniva cacché perzonalità d’u fascë, lë carbuniérë z’u jvënë a piglià a la casa e z’u purtavënë réntrë pë précauziónë.
Chélla séra issë éva arruatë quascë pë sottë addò šta mò u néozië ‘é Jolanda ,chélla chë fa lë pizzë rócë, quannë sèntë a la rónda chë scignèa kë nu passë marzialë facènnë rëntrunà pë la vija u rumórë dë lë tacchë dë lë štëvalë. Gabriélë u scarparë allora sa chë të fa?... z’annasconnë ‘rrét’ a nu përtónë, a u scurë, aspèttë ca la rónda passë e të lë scarëchë na përnacchia ca facèttë rëntrunà tuttë lë casërë chë štannë pë la vija. Po’ quannë la rónda arrëvattë vicinë a issë , allucca “ fate schifo!Puh!” e ména na sputazza ‘ntèrra. Lë milëtë zë girënë e šchianënë lë muschèttë e ‘ncumènzënë a ‘lluccà “ Chi vaië truanno? Escio fuore o sparo!… Escio fuoro mmalérétto!” e issë kë na cèrta calma fa “ ce l’avevo col mio vicino”. Girë e vuotë, la rónda zë cunvëncèttë e lë ddu’ milëtë zë turnannë arrétë, bèllë e fëssiatë.
N’auta vótë, a u štéssë poštë, facèttë lu štéssë kë n’ata cocchia ‘é carbuniérë, lë facèttë na përnacchia e quannë jènnë vicinë: “ Vieni in caserma te lo facemo vedero noio a chi fai la pernacchia!”.. Quannë va issë e tômë tômë lë fa “Quala pernacchia… Addò haja mënì, addò haja mënì, ché nu cristianë nn’è manchë patronë ‘é fa nu pochë r’acqua!”. “ Non sei statë tu a faro quel brutto vèrzè?”. “I’ ‘n saccë niéntë, nn’hajë vistë niéntë” rëspunnèttë issë.
E accusì zë la scampattë pë purë mëraculë, pëcché chillë pënzannë quissë è nu povërë mbriachë, e u lassannë šta.
Giuannina
- Zia Marì nn’u sapèa ca éva socialistë u scarparë!
Zia Maria
- Évë sucialištë dë chillë ca cë crërévënë avéramèntë. E quannë parlavë parèa nu filosofë e sapèa tutta la štoria… éh!… quannë facivë cacché discussionë ncoppa a la pulitëca ‘ntë la facèa véncë tantë facilmèntë e pë ogni argomèntë subbëtë të facèa nu taluornë ncoppë ca nnë funija maië.
Quannë štèa assënitë éva nu tipë sèrië e parlava pochë; quillë éva u bucchiérë ca u facèa sfottë a Gabriélè Pépë…
Quannë attaccavë u trascurzië ricèa :” Il prospetto umano…”e po’ sëcutavë u trascurzië.
N’atu fattë spassusë u raccuntavë Natuccia: Nu juornë Gabriélë u scarparë jèttë a u tabbacchinë ‘é Piccinini a ‘ccattà lë sigarèttë, pérò ‘ntënèa fiammifërë p’appiccià. Scignènnë vèrzë la putéca passa sott’a nu balcónë addò ‘ncoppë cë štèanë ddu’ bèllë signurinë, issë auzë l’uocchië ‘ncoppë e addummannë së lë putèanë rà d’appiccià.Una dë lë ddu’ signurinë va réntrë e piglia ddu’ fiammifërë; mò ‘nsapènnë cummë jëttarcëlë sènza chë zë përdissërë, datësë ca zë stèane magnannë lë fichë sécchë, piglia e ficchia lë fiammifërë réntr’a na na fica sécca e cë la jètta abbascë. Quanne va Gabrielë, raccoglië lë fiammifërë e ‘ncumènzë a murmurià “ Pèr la…. A mé la fica sécca… ( auzë l’uocchië ‘ncopp’u balconë) te lo facesso vedere ijo che saccio fare…per la…”, insomma per la qua e per la llà, nnë la funiva cchiù. Chélla povëra ‘uagliona ‘nzë rënnèa cuntë dë qualë malë avèa fattë, acchiappë e pë nnë ru sëntì zë në trascèttë réntrë e cë ru dicèttë a u patrë, e quissë va a la putéca p’u rëmpruvërà, cundicènnë ca n’auta vota zë l’accattassë lë fiammifrë immécë dë mpurtunà a la gèntë.E ‘ccusì zë scuprèttë ca Gabriélë u scarparë z’eva uffesë pëcché a u paésë suo’,mënà la fica sécca a nu giovënë, significavë dirlë ca nn’éva buonë… éva fauzë, éva “acquë ‘ ’e cocchë”. E accusì zë chiarèttë
u fattë. Ma ‘lla povëra ‘uagliona chë në sapèa, qua da nu’ ‘nz’ausë.
Giuannina
- Zia Marì ma d’addò mëniva Gabriélë u scarparë?
Zia Maria
- Quissë mëniva da la Puglia… nnë më voglië sbaglià, më parë ca fussë dë la Pricéna. Sa cë në stèane tantë ca so’ mënutë qua a fatijà da ‘ssë paiscë.
Giuannina
- Zia Marì e pochë simpatichë éva purë quillë… quillë chë u dicevënë pasturièllë?
Quillë chiamavë a lë ‘uagliunë pë Via Marconë e lë dicèa : “ Tu chi sciè?” e u uaglionë magarë lë ricèa u nómë; issë dicèa “no! Tu sciè u léonë », pò acchiappavë a n’àutë e lë dicèa “ tu sciè u lupë”, po’ acchiappavë a n’àutë e lë dicèa “ tu sciè u ciuccë”. Inzomma assignava a ognunë la partë dë fa u vierzë dë n’anëmaluccë, po’ diceva:” Allora quannë i dichë u lupë, tu tié ra fa “ uh! uh!uh!”, quannë richë u ciuccë tu chë scié u ciuccë tié ra fa “ oh!oh!oh!”, quannë richë u léonë, tu tié ra fa u vièrzë d’u léonë”. Accusì po’ issë ‘ncumënzavë a fa u maéstrë e a la finë cë scivë nu bèllë cunciértë e lë ‘uagliunë zë dëvërtivënë.
Zia Maria
- Ma ‘nfusse quillë ca dicèa purë “ so’ cotti li ceci”?
Giuannina
- Ma mò nnë më vè méntë ‘ssu fattë. Po’èssë purë, ca u pasturièllë éva
nu sëmpatëconë e éva bravë pur’issë a fa lë battutë.
Cummà, t’arrëcurdàssë a u barbiérë chë štèa rént’a la Piazza dë la
pëschéra? Quillë éva fortë, purtav sèmpë u cappiéllë štuortë, a tre
quartë, zë jia a ‘ccattà tuttë lë juornë u giurnalë, ma ‘nsapèa lèggë’ e
cacché vóta chë u acchiappavënë kë ru giurnalë a u štuortë,
l’addummannavënë: “ chë dicë u giurnalë?”. Issë allora arrëspunnèa “ è
sèmprë lo štesso”.
Tënèa nu canë chë zë chiamavë Alì. Nu juornë mèntrë passiavë kë ru
canë, zë avvicënattë na cacciunèlla kë la mantellina ‘ncuollë, allora issë
la vulea caccià “Passallà!..”, po’ la vërettë ke na štoffa ‘ncuollë, facettë:
“ la vì la fëtèntë z’è purtatë purë la cupërtèlla pë cummërëtà, zë vo’ fa
la nuttata! Alì rumbë ‘ssa patanèlla!” .
Bèllamaronna
Zia Maria
-Giuannì, pochë simpatëchë éva purë Bèllamaronna? Bèllamaronna lu
štéssë zë ‘ncarëcavë ‘é fa cacché zruizië a la gèntë e z’abbuscavë u
cumplëmèntë.
Éva unë finë finë… Éva bravë a radduppià tuttë lë nummërë; ricèa ca
issë tënèa la mènta matématica, bastavë ca tu dëcivë nu nummërë
qualsiasë, gruossë o pëccërillë ch’éva ca issë subbëtë u radduppiavë:
tu rëcivë sirrëcë e issëë séruta stanto rëspunnèa Trèntaduo, tu rëcivë
cinchëmila e trecientë e issë subbëtë rëspunnèa diecimila e sèiciénte e a
fa ‘ssë cuntë éva cchiù svéltë dë na machënèttë ‘é chéssë chë hannë
mmëntatë mò, chélla chë chiamënë calculatricia.
Éva unë, Bellamaronna, ca tënèa la battuta pronta e la zëppata saccèntë,
cummë e quannë u rré ‘pprumëttèttë dë mannà nu réggimèntë ‘é suldatë
a Campuascë, pë rà na manë d’aiutë a lë cummërciantë chë zë
lamëntavënë ca l’affarë nnë jianë buonë.
Ma quante ma’, zë ricë ca chi chiagnë fottë a chi rirrë…
Mò, nu juornë passavënë pë ‘nnant’a la Prëfëttura nu sacchë ‘é
muonëcë, tuttë ‘nquadratë cummë së avissëna fa na parata, quannë va
Bèllamaronna, zë férmë affianchë a u përtónë dë la Prëfëttura e fa finta
chë chiama a u rré k’u télèfonë: “Prontë Maéstà, ma cummë, avàtë
‘pprumissë ‘é mannarcë nu réggimèntë ‘é suldatë e immécë ci avétë
mannatë nu réggimèntë ‘é fratë?… E chë c’éma fa kë chissë?! ”. Tutta
la gèntë ca stèa là zë pisciavë sottë pë lë rësatë e la ‘uardia chë facèa u
piantonë a la Prëfëttura ‘nsapèa së éva rirrë o l’avèa arrëstà, pëcchè a
chille tiémpë chë lë rré ‘nzë putèa paccià manchë kë na battuta! (‘N ciu
scurdamë!!!).
Éva spassusë purë quannë jvë addò la bonanëma ‘é Brisottë e lë jia a
cërcà la millë lirë. Mò, së quillë cë la réa alluccava “ Jéscë solë, jéscë!”
,së quillë ‘ncë la réa alluccava “ Vutt’a chiovë! Vutt’a chiovë!” e Brisottë zë ‘ncazzavë, ca datësë ca tënèa lë taulinë ‘ncopp’a u marciappiérë, së chiuvèa issë nnë facèa affarë.
Pérò, pur’issë Brisottë, a supèrstizióna manghë éva féssë!
A la séra zë facèa, spissë, u girë dë lë cantinë cchiù fréquéntatë ‘é Campuascë, andò ‘ncuntravë sèmpë cacché amichë. Quannë éntravë salutavë a àuta vócë a tuttë quantë e po’ attaccavë a cantà ‘šta bella canzonë: “ pa-ta-ta…me la ma-ngio- ‘sta se-ra…Pa-ta-ta de-lla mia ca-ra mo-glie-ra…Pa-ta-ta m’è ri-ma-sta una so-la me la fa-ccio con l’a-glie e ddu’ pummarole”; po’ cuntinuavë rëcëtannë:” ma la patata è un cibo che non fa male, la mangia con piacere anche il maiale” e facevë nu grugnitë. E tuttë l’aštantë rëdèanë pë lë parolë “ a doppio sènzë” e facèanë a garë a chi l’avèa rà a vévë, pëcchè Bellamaronna tënèa, cummë zë ricë mò, “ carisma “, zë facèa vulé bénë.
N’àutu fattë spassusë chë z’arraccuntavë ‘é Bèllamaronna è quillë ‘é quannë u ‘ncarëcannë e j’ a piglià a na fémmëna ch’éva j’ a fa sërvizië a u casarinë e datësë ca
chéssa ‘nsapèa la štrada e tënèa u bagaglië, issë tënèa l’incarëchë d’aiutarla.
‘Štu povërë Bèllamaronna, logicamèntë nnë la canuscèa a chéssa, allora zë mëttèttë vicinë a la porta dë la štaziona e cummë arrëvattë u trénë vërèttë scégnë na bèlla fémmëna, tutta ‘mprufumata e tutta pëttata kë nu chilë ‘é ruscèttë ‘mmocca. Mò issë pënzatte chë éva èssë’ sènz’altrë chélla chë aspëttavë issë e allora vulettë addummannà a ‘ssa fémmëna: “Scosato siato leia la pottana?” , quannë va chélla e l’ammollë nu ddi’ ‘è šchiaffonë ca lë facèttë rëtrattà la mana kë tutt’e cinchë lë réta ‘nfaccë.
U puuriellë rèttë n’allucchë “ Scosato ma chi domanda non fa errore!” . ‘Lla fémmëna jia truannë paglië pë ciéntë cavallë, se non ché la “ pottana “ , cummë ricèa issë, avennë višta tutta la scéna capèttë e cë jèttë vicinë e ricèttë “ Tu aspëttavë a mé, mèh jammëcénnë, jamë ”, e ccusì zë calmattë purë la signora k’u mussë ‘é pummaróla.
Quannë z’éva fattë proipa viécchië, spissë sciva pë la Trënnetà e alluccava “ Jéscë solë, jéscë!”. Sa, quill’allucchë, m’ha crérë, të zë ficchiava rént’all’anëma e nëpótëmë, u puétë, ci ha scrittë na puésija e l’ha dédicata a issë, Bèllamaronna e a tuttë lë viécchië ‘é Campuascë.
Mò pur’issë ci ha lassatë da paricchië annë e u Signorë bënërittë ( sciè lauratë), pènzë ca u ha chiamatë purë a issë a fa partë dë la bona cumpagnija chë fa téatrë ‘n Paradisë…
1985
( L’autore rivolge ai signori lettori l’invito che, alla fine della lettura di questo brano, ognuno reciti una preghiera, in qualsiasi modo anche con parole proprie, al Signore perché abbia in gloria questi meravigliosi personaggi, che fin dei conti, sono stati amati e stimati per bravissime persone. Grazie. )
NOTA! Questo sito utilizza i cookie e tecnologie simili, per migliorare la tua esperienza e offrire servizi in linea con le tue preferenze. Chiudendo questo banner, scorrendo questa pagina o cliccando qualunque suo elemento acconsenti all’uso dei cookie.
Se non si modificano le impostazioni del browser, l'utente accetta. Se vuoi saperne di più o negare il consenso a tutti o ad alcuni cookie vai alla sezione: Per saperne di piu'
Approvo
Cookie Policy
La presente Cookie Policy è relativa al sito http://www.ugodugo.it (“Sito”) gestito e operato dal signor Ugo D'Ugo, Via Capriglione n. - 86100 Campobasso
I cookies sono piccoli file di testo inviati all'utente dal sito web visitato. Vengono memorizzati sull’hard disk del computer, consentendo in questo modo al sito web di riconoscere gli utenti e memorizzare determinate informazioni su di loro, al fine di permettere o migliorare il servizio offerto.
Esistono diverse tipologie di cookies. Alcuni sono necessari per poter navigare sul Sito, altri hanno scopi diversi come garantire la sicurezza interna, amministrare il sistema, effettuare analisi statistiche, comprendere quali sono le sezioni del Sito che interessano maggiormente gli utenti o offrire una visita personalizzata del Sito.
Il Sito utilizza cookies tecnici e non di profilazione. Quanto precede si riferisce sia al computer dell’utente sia ad ogni altro dispositivo che l'utente può utilizzare per connettersi al Sito.
Cookies tecnici
I cookies tecnici sono quelli utilizzati al solo fine di effettuare la trasmissione di una comunicazione su una rete di comunicazione elettronica, o nella misura strettamente necessaria al fornitore di un servizio della società dell'informazione esplicitamente richiesto dall'abbonato o dall'utente a erogare tale servizio.
Essi non vengono utilizzati per scopi ulteriori e sono normalmente installati direttamente dal titolare o gestore del sito web.
Possono essere suddivisi in cookies di navigazione o di sessione, che garantiscono la normale navigazione e fruizione del sito web (permettendo, ad esempio, di realizzare un acquisto o autenticarsi per accedere ad aree riservate); cookies analytics, assimilati ai cookies tecnici laddove utilizzati direttamente dal gestore del sito per raccogliere informazioni, in forma aggregata, sul numero degli utenti e su come questi visitano il sito stesso; cookies di funzionalità, che permettono all'utente la navigazione in funzione di una serie di criteri selezionati (ad esempio, la lingua, i prodotti selezionati per l'acquisto) al fine di migliorare il servizio reso allo stesso.
La disabilitazione dei cookies potrebbe limitare la possibilità di usare il Sito e impedire di beneficiare in pieno delle funzionalità e dei servizi presenti sul Sito. Per decidere quali accettare e quali rifiutare, è illustrata di seguito una descrizione dei cookies utilizzati sul Sito.
Tipologie di cookies utilizzati
Cookies di prima parte:
I cookies di prima parte (ovvero i cookies che appartengono al sito dell’editore che li ha creati) sono impostati dal sito web visitato dall'utente, il cui indirizzo compare nella finestra URL. L'utilizzo di tali cookies ci permette di far funzionare il sito in modo efficiente e di tracciare i modelli di comportamento dei visitatori.
Cookies di terzi:
I cookies di terzi sono impostati da un dominio differente da quello visitato dall'utente. Se un utente visita un sito e una società diversa invia l'informazione sfruttando quel sito, si è in presenza di cookies di terze parti.
Cookies di sessione: I c.d. ‘cookies di sessione’ sono memorizzati temporaneamente e vengono cancellati quando l’utente chiude il browser. Se l’utente si registra al Sito, può utilizzare cookies che raccolgono dati personali al fine di identificare l’utente in occasione di visite successive e di facilitare l'accesso - login al Sito (per esempio conservando username e password dell’utente) e la navigazione sullo stesso. Inoltre Open Source Solutions utilizza i cookies per finalità di amministrazione del sistema. Il Sito potrebbe contenere link ad altri siti. Open Source Solutions non ha alcun accesso o controllo su cookies, web bacon e altre tecnologie di tracciamento usate sui siti di terzi cui l’utente può accedere dal Sito, sulla disponibilità, su qualsiasi contenuto e materiale che è pubblicato o ottenuto attraverso tali siti e sulle relative modalità di trattamento dei dati personali; Open Source Solutions a questo proposito, considerata la mole di tali siti terzi, declina espressamente ogni relativa responsabilità. L’utente dovrebbe verificare la privacy policy dei siti di terzi cui accede dal Sito per conoscere le condizioni applicabili al trattamento dei dati personali poiché la Privacy Policy di Open Source Solutions si applica solo al Sito come sopra definito.
Cookies persistenti:
I cookies persistenti sono memorizzati sul dispositivo degli utenti tra le sessioni del browser, consentendo di ricordare le preferenze o le azioni dell'utente in un sito. Possono essere utilizzati per diversi scopi, ad esempio per ricordare le preferenze e le scelte quando si utilizza il Sito.
Cookies essenziali:
Questi cookies sono strettamente necessari per il funzionamento del Sito. Senza l'uso di tali cookies alcune parti del Sito non funzionerebbero. Comprendono, ad esempio, i cookies che consentono di accedere in aree protette del Sito. Questi cookies non raccolgono informazioni per scopi di marketing e non possono essere disattivati.
Cookies funzionali:
Questi cookies servono a riconoscere un utente che torna a visitare il Sito. Permettono di personalizzare i contenuti e ricordate le preferenze (ad esempio, la lingua selezionata o la regione). Questi cookies non raccolgono informazioni che possono identificare l'utente. Tutte le informazioni raccolte sono anonime.
Cookies di condivisone sui Social Network:
Questi cookies facilitano la condivisione dei contenuti del sito attraverso social network quali Facebook e Twitter. Per prendere visione delle rispettive privacy e cookies policies è possibile visitare i siti web dei social networks. Nel caso di Facebook e Twitter, l'utente può visitare https://www.facebook.com/help/cookies e https://twitter.com/privacy.
Nello specifico, si riporta di seguito la lista dei principali cookies utilizzati sul Sito e relative descrizioni e funzionalità, compresa la durata temporale.
1) Tipologia di Cookie
Prima parte Funzionale
Provenienza
Ugo D'Ugo
Finalità
Recuperare le impostazioni dell'utente (salvare la sessione dell'utente e ricordare alcune impostazioni come le impostazioni di accessibilità)
Durata
Cookie persistente
2) Tipologia di Cookie
Prima parte - Funzionale
Provenienza
Ugo D'Ugo
Finalità
Memorizzare il luogo dell'utente e ricordare le impostazioni di lingua (in forma anonima)
3) Tipologia di Cookie
Prima parte - Funzionale
Provenienza
Ugo D'Ugo
Finalità
Personalizzare il contenuto della pagina a seconda del dispositivo utilizzato dall'utente, delle sue scelte e delle impostazioni (in forma anonima)
Come modificare le impostazioni sui cookies
La maggior parte dei browser accetta automaticamente i cookies, ma l’utente normalmente può modificare le impostazioni per disabilitare tale funzione. E' possibile bloccare tutte le tipologie di cookies, oppure accettare di riceverne soltanto alcuni e disabilitarne altri. La sezione "Opzioni" o "Preferenze" nel menu del browser permettono di evitare di ricevere cookies e altre tecnologie di tracciamento utente, e come ottenere notifica dal browser dell’attivazione di queste tecnologie. In alternativa, è anche possibile consultare la sezione “Aiuto” della barra degli strumenti presente nella maggior parte dei browser.
Per maggiori informazioni sui cookie e per gestire le preferenze sui cookie (di prima e/o terza parte) si invitano gli utenti a visitare anche la piattaforma www.youronlinechoices.com. Si ricorda però che la disabilitazione dei cookie di navigazione o quelli funzionali può causare il malfunzionamento del Sito e/o limitare il servizio offerto da Ugo D'Ugo.
